Dikey Muafiyet Pazar Payı Eşiği Düşürüldü
Dikey Anlaşma Nedir?
Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’ne göre, Dikey Anlaşma, üretim veya dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmaları tanımlamaktadır.
Dikey Anlaşmaların Muafiyetten Yararlanmasının Şartları Nelerdir? Muafiyet Şartlarında Gerçekleştirilen Değişiklik Hangi Hususları Kapsamaktadır?
Dikey Anlaşmalar, 2002/2 Sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nde belirlenen şartları taşıması halinde Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’un rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararları düzenleyen 4.maddesinden grup olarak muaf tutulabilmektedir.
Birtakım dikey anlaşmalara ilgili muafiyetin tanınmasının amacı, bu anlaşmaların, esasen rekabeti sınırlayıcı yönü bulunmasına karşın, iktisadi fayda da yaratabilmesidir. Bu anlamda muafiyet rejimi, rekabetin artışı yönünde net etki gösteren anlaşmaların kurulabilmesini temin etmek amacıyla geliştirilmektedir.[1]
Tebliğde, grup muafiyetinin şartları, genel olarak, sağlayıcının dikey anlaşma konusu mal veya hizmetleri sağladığı ilgili pazardaki pazar payına ve tek alıcıya sağlama yükümlülüğü içeren dikey anlaşmalarda alıcının dikey anlaşma konusu malları ve hizmetleri aldığı ilgili pazardaki payına göre belirlenmektedir.
05.11.2021 tarih ve 31650 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan, “Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (Tebliğ No: 2002/2)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021/4)” öncesinde ilgili pazar eşikleri %40 olarak belirlenmişti. Yapılan değişiklikle beraber, bu eşik %30’a çekilerek, dikey anlaşmalarda grup muafiyetinin kapsamı daraltılmıştır.
Dikey Anlaşmalarda Grup Muafiyetinin Belirlenmesindeki Kriter Olan “Pazar Payı” Nasıl Hesaplanacaktır?
Tebliğ’de öngörülen pazar payı, anlaşma konusu mal veya hizmetlerle birlikte alıcı tarafından ürünün nitelikleri, fiyatları ve kullanım amaçları bakımından ikame edilebilir veya değiştirilebilir olarak kabul edilen ve yine sağlayıcı tarafından satılan diğer mal veya hizmetlerin pazar satış değerleri esas alınarak hesaplanmaktadır.
Pazar payı bir önceki yılın verisi kullanılarak ve bağlı dağıtıcılara satış amacıyla sağlanan tüm mal ve hizmetleri içerecek şekilde hesaplanmaktadır.
Teşebbüsün pazar payı başlangıçta %30’dan fazla olmayıp daha sonra %35’i aşmayacak şekilde eşiğin üzerine çıkarsa, muafiyet, pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden sonraki iki yıl boyunca da geçerli olmaya devam edecektir. Bunun yanında, pazar payı başlangıçta %30’dan fazla olmayıp daha sonra %35’in üzerine çıkarsa muafiyet, pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden yıl boyunca da geçerli olmaya devam edecektir.
Değişiklik Öncesi Muafiyet Kapsamında Bulunan Teşebbüsler İçin Bir Geçiş Hükmü Öngörüldü mü?
Yapılan değişiklikle Tebliğe eklenen Geçici 3.maddeyle, ilgili pazarlardaki pazar payı %30 ila %40 arasında olan teşebbüsler için, Tebliğin yürürlük tarihi olan 05.11.2021 tarihinden itibaren 6 aylık bir geçiş dönemi öngörülmüş ve bu dönem için ilgili teşebbüsler Tebliğ ile yapılan değişiklikten muaf tutulmuştur.
6 Aylık sürenin sonunda, değişiklikle grup muafiyeti kapsamından çıkan teşebbüslerin 4054 Sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenen bireysel muafiyet şartlarına uygunluk sağlaması gerekmektedir. İlgili şartların sağlanıp saplanmadığı ise Rekabet Kurumu’na yapılacak başvuru sonrası Rekabet Kurulu tarafından belirlenecektir.
Sonuç
Rekabet mevzuatında teşebbüslere tanınan gerek bireysel gerekse grup muafiyetlerinin belki de en önemli etkisi ilgililere öngörülebilirlik ve yasal güvenlik sağlamasıdır. Muafiyet kararının alınmasıyla birlikte, taraflar muafiyet süresi içinde her türlü hukuki muamelede bulunabilmekte ve bunların geçmişe etkili olarak hükümsüz sayılması endişesinden kurtulmaktadır.[2]
Yazımızda konu aldığımız dikey muafiyet rejiminde gerçekleşen değişiklikler, bilhassa pazar payı %30 ila %40 arasında olan teşebbüslere yüklediği yükümlülükler ve dikey muafiyetin kapsamını daraltarak, bireysel muafiyete alan açması bakımından büyük önem taşımaktadır.
Av. Efecan Çevik
[1]https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Rekabet-savunuculugu/rekabet-hukuku/rekabet-hukukunun-esaslari/muafiyet-rejimi
(Erişim Tarihi:11.11.2021) [2]GÜNER, Cemil, Rekabet Hukukunda Yasak İlkesinden Muafiyet, TBB Dergisi, Sayı 71, 2007.