7394 sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanununda Yer Alan Kaçakçılık Suçlarına İlişkin Yeni Düzenlemeler Getirilmiştir.
25 Mart 2022 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulan 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM’ye sunulmuş ve kanunlaşmıştır. 7394 sayılı Kanun, 15.04.2022 tarihli 31810 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir.[1]
İşbu Kanun uyarınca Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun 359. maddesinde düzenlenen kaçakçılık suçu ve cezasına ilişkin değişikliklere aşağıda yer verilmiştir.
VUK M.359’daki Suçlardan Kaynaklı Hapis Cezalarının Üst Sınırı Artırılmıştır.
VUK M.359 uyarınca kaçakçılık suçlarını oluşturan fiillere uygulanacak hapis cezalarının üst sınırları, a fıkrasında sayılan eylemler[2] için üç yıldan beş yıla; b, c, ve ç fıkralarında sayılan eylemler[3] için beş yıldan sekiz yıla çıkarılmıştır. Böylelikle kaçakçılık suçlarında caydırıcılığın artırılması amaçlanmaktadır.
Soruşturma ve Kovuşturma Evresinde Etkin Pişmanlık Hükümleri Uygulanacaktır.
Mülga kanun hükümlerine göre etkin pişmanlık hükümleri ancak suçun işlendiğinin kamu makamlarınca öğrenilmesinden önce uygulama imkanı buluyordu. Kanundaki yeni düzenleme ile etkin pişmanlık hükümleri soruşturma ve kovuşturma evrelerinde de uygulama imkanı bulacaktır. Böylelikle soruşturma ve kovuşturma evresinde uygulanacak etkin pişmanlık hükümleri ile cezada indirim hakkı tanınmıştır.
VUK m.359’daki yazılı fiillerle verginin zıyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının;
Soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında,
Kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilecektir.
Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilecektir.
Ancak kişinin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilmesi tarh edilen vergi ve gecikme zammının ödenmesi yanında aşağıdaki koşullara tabi tutulmuştur;
Vergi mahkemelerinde dava açılmaması,
Vergi mahkemelerinde dava açılmış olması durumunda davadan feragat edilmesi,
Kanun yollarına başvurulmaması,
Kanun yollarına başvurulmuşsa vazgeçilmesi
Dolayısıyla etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanma yolunun tercih edilmesi durumunda, kişinin konuyla alakalı dava açma hakkının ortadan kalkacağı unutulmamalıdır.
Sanık Hakkında, Koşulların Oluşması Halinde Zincirleme Suç Hükümleri Uygulanacaktır.
TCK’nın 43. Maddesinde düzenlenen zincirleme suç hükümlerine göre; “bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir.”
VUK m.359’da yapılan değişiklik uyarınca birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.
Aynı suç işleme kararının icrasının varlığı halinde sanık farklı takvim yıllarında suç işlemiş olsa bile birden fazla farklı suçtan cezalandırılmayacak, tek bir suçtan cezalandırılıp zincirleme suç hükümlerine göre cezası dörtte birinden dörtte üçüne kadar arttırılacaktır.
Neticede sanık hakkaniyet ve ölçülülük ilkesi gereği tek bir suçtan yargılanıp daha az ceza alacaktır. Madde gerekçesinde belirtildiği üzere zincirleme suç hükümlerinin uygulanabilmesi için hukuki veya fiili kesinti olmaması gerekmektedir.
Vergi Kaçakçılığı Suçunun Başka Bir Kişi Tarafından veya İştirak Halinde İşlendiğinin Tespiti Halinde Rapor ve Mütalaa Verilmesi Şartı Kaldırılmıştır.
359 uncu maddede yazılı suçlara ilişkin yürütülmekte olan soruşturma veya kovuşturmalarda mütalaaya konu fiilin, başka bir kişi tarafından veya başka bir kişiyle birlikte gerçekleştirildiğinin ortaya çıkması durumunda, bu kişi bakımından kamu davası açılması için rapor düzenlenmesi ve mütalaa verilmesi şartı aranmayacağı düzenlenmiştir.
Böylelikle soruşturmanın etkin ve hızlı yürütülmesi amaçlanmıştır.
15 Nisan 2022’den itibaren Yargılamaları Devam Eden veya İnfaz Aşamasındaki Davalar Bakımından Etkin Pişmanlık Hükümleri Uygulanacaktır.
Geçici Madde 34 uyarınca, etkin pişmanlık hükümleri yargılamanın devam ettiği veya infaz aşamasındaki cezalar için uygulama alanı bulabilecektir.
Buna göre; 359 uncu maddede yazılı fiillerle verginin zıyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammını, bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde Hazineye ödeyenler, 359 uncu maddede bu maddeyi ihdas eden Kanunla soruşturma evresi için yapılan etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanabileceklerdir. Etkin pişmanlık için düzenlenen diğer koşullar burada da geçerlidir.[4]
Bu hükümler, Kanunun yayımı tarihi olan 15 Nisan 2022’den itibaren soruşturma ve kovuşturma evresinde bulunan dosyalar hakkında da uygulanacaktır. Ödemenin hüküm verilinceye kadar yapılması şarttır.
15 Nisan 2022’den itibaren 359 uncu madde kapsamına giren suçlardan dolayı temyiz veya istinaf kanun yolu incelemesinde bulunan dosyalardan, lehe değerlendirme yapılması gereken dosyalar hakkında bozma kararı verilecektir.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığında bulunan dosyalar gelişlerindeki usule uygun olarak ilk derece mahkemelerine gönderilecektir. Kanunla yapılan düzenlemelerde yer alan zincirleme suça ilişkin koşulların belirlenmesi, duruşma açılmak suretiyle yapılacaktır.
SONUÇ
Vergi Usul Kanununda yer alan kaçakçılık suç ve cezalarındaki yeni değişikliklerle birlikte, 359. maddede öngörülen hapis cezalarının üst sınırı arttırılmıştır.
Bununla birlikte, soruşturma ve kovuşturma evresinde etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilecek, zincirleme suç hükümleri uygulama alanı bulabilecek, vergi kaçakçılığı suçunda iştirak halinde işlenmesi veyahut bir başka kişi tarafından işlenmesi halinde ayrıca rapor ve mütalaa şartı aranmadan kamu davası açılabilecektir. Ancak etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanmak için birtakım kanuni haklardan feragat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Yeni değişiklikler ile kaçakçılık suçlarındaki caydırıcılığın artırılması amaçlanmakla birlikte, kaçakçılık suçlarına ilişkin yargılama sürecinin etkinleştirilmesi, cezanın kişiselleştirilmesi, suç ve ceza dengesinin sağlanması ve adil yargılanma hakkının sağlanması da amaçlanmaktadır.
Av. Öykü Şanlı
M. Alp Satıbeşe
[1] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/04/20220415-1.htm [2]a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan; 1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler, 2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar hakkında on sekiz aydan üç yıla beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. [3]b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir. c)Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan beş yıla sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. ç)(Ek:29/4/2021-7318/4 md.) Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan beş yıla sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. [4] Belirtilen ceza indiriminden faydalanabilmek için vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şarttır.