Uzun zamandır basında da yer bulan 8. Yargı Paketi olarak adlandırılan, 7499 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 02.03.2024 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiştir. 12.03.2024 tarih 32487 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun ile Ceza Muhakemesi Kanunu başta olmak üzere, İcra ve İflas Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu gibi birçok kanunda değişiklik yapılmıştır.
Değişiklikler Kanunlar özelinde başlıklara ayrılarak incelenmiştir.
1. İcra ve İflas Kanunu’ndaki Değişiklikler Nelerdir?
Kanun ile, İcra ve İflas Kanunu’ndaki sürelere ilişkin düzenlemeler yapılmış, tasdik veya ret kararına karşı istinaf kanun yolu açılmıştır. Ayrıca, temyiz yoluna başvurma parasal limitleri güncellenmiştir.
Bu kapsamda:
Müddetlerin, hafta olarak belirlenmiş ise başladığı güne son hafta içindeki karşılık gelen günde biteceği öngörülmüştür.
Tasdik veya ret kararına karşı borçlu ve tasdik duruşması sırasında itirazda bulunmuş olan alacaklıların; tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde istinaf yoluna, istinaf incelemesi üzerine verilen karara karşı da tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabileceği düzenlenmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairelerince verilen ve miktar veya değeri elli sekiz bin sekiz yüz Türk lirasını geçen nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabileceği düzenlenmiştir.
Bununla birlikte;
İflas yoluyla adi takipte, ticaret mahkemesince verilen nihai kararlara karşı,
İflasın kaldırılması ve kapanması hakkında verilen hükümlere karşı,
Kesin mühlet talebinin değerlendirilmesi sonucunda, hakkında iflâs kararı verilmeyen borçlunun konkordato talebinin reddine karar verilirse borçlu veya varsa konkordato talep eden alacaklının bu karara karşı,
Konkordato ve fevkalade mühlet hakkında verilen karara karşı,
başvurulacak İstinaf yolu ile İcra Mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı yapılacak itirazlarda süre ile temyiz başvuru süreleri 2 hafta olarak düzenlenmiştir.
Değişiklikler 01.06.2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır. Bu tarihten önce verilen kararlar hakkında bu Kanunla yapılan değişikliklerden önceki hükümlerin uygulanmasına devam edilecektir.
2. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki Değişiklikler Nelerdir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda süre bakımından düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda:
Esas hüküm bakımından istinaf yolu açık bulunan dava ve işlerde ret talebi hakkındaki merci kararlarına karşı başvurulacak istinaf yolu,
Esas hüküm bakımından temyiz yolu açık bulunan dava ve işlerde ise ret talebi hakkındaki karara karşı başvurulacak temyiz yolu,
Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı başvurulacak itiraz yolu,
İstinaf dilekçesinin reddedilmesine ilişkin karara karşı istinaf yolu,
İhtiyati tedbire muhalefete ilişkin verilecek karara karşı itiraz yolu,
kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta olarak değiştirilmiştir.
İtiraz yolu ile istinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri ve bu sürelerin tebliğ veya ilandan itibaren başlamasına ilişkin değişiklikler, 01.06.2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır. Bu tarihten önce verilen kararlar hakkında bu Kanunla yapılan değişikliklerden önceki hükümlerin uygulanmasına devam edilecektir.
3. Türk Ceza Kanunu’ndaki Değişiklikler Nelerdir?
Kanun ile adli para cezasına ilişkin parasal düzenlemeler yapılmış, örgütlü suçlarda suç tipleri düzenlenmiştir. Bu kapsamda:
Adli para cezasının bir gün karşılığı olan miktar en az yüz ve en fazla beş yüz Türk Lirası olarak belirlenmiştir.
Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek, ayrı bir suç olarak düzenlenmiştir.
Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Değişikliklerden, adli para cezası miktarına ilişkin düzenlemeler 01.06.2024 tarihinde, diğer hükümler ise yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.
4. Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki Değişiklikler Nelerdir?
Kanun ile tazminat istemlerinin kapsamı düzenlenmiştir. Ayrıca, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (“HAGB”) uygulamalarında düzenlemeler yapılmıştır. Son olarak, istinaf ve temyiz kanun yollarına ilişkin usul ve esaslarda değişiklik yapılmıştır. Bu kapsamda:
Adli kontrol işlemine karşı başvuru imkanlarından yararlandırılmayanların, korumaya yönelik adli kontrol yükümlülükleri ve yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilenlerin tazminat isteminde bulunabileceği düzenlenmiştir. Tazminat istemlerinde yalnızca istinaf kanun yolu açıktır.
Sanığın kabul etmemesi halinde HAGB kararı verilmeyeceğine ilişkin hüküm kaldırılmıştır. Ayrıca HAGB kararlarına karşı istinaf kanun yolu açılmıştır. 01.06.2024 tarihinden önce verilen HAGB kararlarında bu değişiklikler uygulanmayacaktır.
Kaçak sanık hakkında daha önce sorgusu yapılmış ise ceza verilmesine yer olmadığı kararının verilemeyeceği düzenlenmiştir.
İstinaf ve temyiz kanun yoluna başvuru süresi, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta olarak düzenlenmiştir.
Değişiklikler 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
5. Tazminat Komisyonuna İlişkin Değişiklikler Nelerdir?
Kanun ile 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanunun adı “Tazminat Komisyonunun Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Kanun” şeklinde değiştirilmiş; Tazminat Komisyonu’nun görev ve yetkileri ile başvuru usullerine ilişkin değişiklikler yapılmıştır.Bu kapsamda:
Ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve idare hukuku kapsamındaki yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddiasıyla manevi tazminat ve koruma tedbirleri nedeniyle oluşan maddi ve manevi her türlü zararın tazmini istemleri Kanun kapsamına alınmıştır. Bu kapsamda talepler öncelikle Tazminat Komisyonu’ndan talep edilecektir.
Elektronik ortamda başvuru olanağı getirilmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nde inceleme süreci devam eden bireysel başvuruların,
-- Başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararının tebliğinden itibaren,
-- Anayasa Mahkemesi’nin düşme kararı verdiği bireysel başvuruların, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten veya düşme kararının tebliğinden itibaren,
-- Anayasa Mahkemesi’nin düşme kararı üzerine veya 10.10.2023 tarihinden itibaren doğrudan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruların, bu Mahkemenin münhasıran iç hukuk yollarının tüketilmemiş olması gerekçesine dayanan kabul edilemezlik kararının tebliğinden itibaren,
üç ay içinde yapılacak müracaat üzerine Komisyon tarafından inceleneceği hüküm altına alınmıştır. Değişiklikler 12.03.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Koruma tedbirleri bakımından talep edilecek maddi ve manevi tazminat istemleri için başvurular 01.06.2024 tarihinden sonra başlayacaktır.
6. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’ndaki Değişiklikler Nelerdir?
Kanun ile özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesine ilişkin istisnalar genişletilmiştir.
Ayrıca, kişisel verilerin yurtdışına aktarılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Buna göre, aktarımın gerçekleştirilmesi yeterlilik koşullarına bağlanmıştır. Yeterlilik bulunmayan durumlarda aktarımın sağlanabilmesi için uygun güvencelere dayalı aktarım ve arızi aktarım halleri belirlenmiştir.
Kişisel Verilerin Korunması Kurulu tarafından verilen idari para cezalarında yeni bir idari para cezası türü eklenmiştir.
İdari para cezalarına karşı idare mahkemelerinde dava yolu açılmıştır.
Değişiklikler 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir. Kişisel verilerin yurtdışına aktarılmasına ilişkin hükümler hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurumu’nun çıkartması gereken yönetmelik ve standart sözleşme hükümlerine ilişkin hükümler 01.09.2024 tarihinden itibaren uygulanacaktır. Bu tarihe kadar açık rıza ile aktarım yapılabilecektir.
Av. Zülal BULUT
Av. Belemir GENCAL DOĞANÖZ
Bensu BAHADIR
Umay Helin ORUÇ