Son Tüketiciye Arz Edilen Ürünlerde Sağlık Beyanının Denetlenme Usul ve Esasları
Sağlık Beyanı Denetimi Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”), 13.06.2023 tarih ve 32220 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir[1]. Yönetmelik, ürünlerin sağlık beyanı denetimlerine ilişkin usul ve esaslar ile ürünlerde sağlık beyanı kullanan gerçek veya tüzel kişileri kapsamaktadır. Beşeri ürünler, tıbbi cihazlar ve özel tıbbi amaçlı gıdalar Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Hangi Ürünler İçin Sağlık Beyanı Kullanılabilir?
Gıda ve takviye edici gıda dışındaki ürünlerde sağlık beyanı kullanılamaz. Mevzuata aykırı şekilde sağlık beyanı kullanarak tanıtım veya satışı yapılan ürünler ile bu şekilde sağlık beyanı kullanan gerçek veya tüzel kişiler için Yönetmelik kapsamında işlem yürütülecektir.
Ürünlerin Tanıtımında ve Sağlık Beyanı Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
Yönetmelik ile, ürün tanıtımlarında ürün bileşiminde bulunan ögelerin ürünü çağrıştıracak şekilde insan sağlığına doğrudan veya dolaylı olarak faydalı olduğu, hastalıklara veya belirtilerine karşı etkili olduğunun, koruduğunun, tedavi ettiğinin belirtilmesi, ileri sürülmesi veya ima edilmesi yasaklanmıştır.
Bununla birlikte, ürün tanıtımlarında sağlık beyanını çağrıştıracak görsellerin kullanılması da yasaklanmıştır.
Ürün tanıtımında ve satışında yer alan ifadelerin sağlık beyanı olarak değerlendirip değerlendirilmeyeceği konusunda tereddüt yaşanması halinde, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (“TİTCK”) tarafından bilimsel danışma komisyonlarından ya da kurullarından görüş alınabilir.
Elektronik ortamda ürün tanıtımı yapılması halinde, tanıtımın yapıldığı internet sitesinde ürün sahibinin[2] adının, unvanının ve iletişim bilgilerinin yer alması zorunlu tutulmuştur.
Ürün Sahibinin ve Tanıtımcının[3] Sorumluluğu Yönetmelik Kapsamında Nasıl Belirlenmiştir?
Sağlık beyanı ile ürün tanıtım veya satışının yapılması durumunda ürün sahibi, yapılan tanıtım ve satışların ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmasından sorumludur.
Ürün sahibi, ilgili mevzuatta belirtilen esaslara uygun bilgi ve belgeleri kayıt altına alıp saklamakla ve doğruluğunun teyidi ile yükümlü olup ürün tanıtımları ile ilgili doğacak her türlü sorumluluğu kabul eder.
Bununla birlikte, Yönetmelik kapsamında ürün sahibinin ürünün tanıtım veya satışının yapıldığı mecralara ilişkin ve ürün ile ilgili tüm bilgi ve belgeleri talep edilmesi halinde TİTCK’na sunması zorunludur.
Yönetmelik ile, yapılan sağlık beyanından ürün sahibi ile tanıtımcının müştereken sorumlu olduğu ifade edilmiştir.
Tanıtımcının ise, ilgili mevzuatta belirtilen esaslara uygun bilgi ve belgeleri kayıt altına alıp saklamakla ve doğruluğunun teyidi ile yükümlü olduğu ve ürün tanıtımları ile ilgili doğacak her türlü sorumluluğu kabul ettiği belirtilmiştir.
Aracı Hizmet Sağlayıcılarının[4] Sağlık Beyanı Kapsamındaki Sorumluluğu Nasıl Düzenlenmiştir?
Yönetmelik ile, ürün tanıtımının elektronik ortamda yapıldığı durumlarda aracı hizmet sağlayıcıların, TİTCK tarafından talep edilmesi hâlinde ilgili mevzuata aykırı sağlık beyanı kullanılarak yapılan ürün tanıtım ve/veya satış içeriğini düzeltmek, kaldırmak veya içeriğe erişimi engellemek için gerekli iş ve işlemleri yürütmekle yükümlü olduğu ifade edilmiştir.
Av. Deniz Karaduman
[1] Yönetmeliğin tam metnine buradan ulaşabilirsiniz. [2] Ürün sahibi, imalatçı, yetkili temsilci, ithalatçı, dağıtıcı veya ilgili teknik düzenleme kapsamında ürünlerin imalatına, piyasada bulundurulmasına veya hizmete sunulmasına ilişkin sorumluluğu olan diğer gerçek veya tüzel kişileri ifade etmektedir. [3] Tanıtımcı, ürün tanıtımlarını yapan ve/veya yapılmasını sağlayan gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir. [4] Aracı hizmet sağlayıcısı, başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri ifade etmektedir.