Elliden Az Çalışanı Olan ve Az Tehlikeli Sınıfta Bulunan İşyerlerinde İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Hizmeti Alma Zorunluluğu

İşyeri Hekimi

İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların korunmasını sağlamak ve iş kazaları ile meslek hastalıklarını önlemek amacıyla mevzuatla güvence altına alınmış bir yükümlülüktür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (“Kanun”)[1] ile işverenler, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlamakla yükümlü kılınmıştır.

1 Ocak 2025 itibarıyla, 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için de iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğu yürürlüğe girmiştir. İşverenlerin bu yükümlülüğe uymaması durumunda Kanunun 26. maddesi kapsamında idari para cezaları uygulanabilecektir.

Bu yazımızda, söz konusu düzenlemenin kapsamı, işverenlerin yükümlülükleri ve uyulmaması hâlinde karşılaşılabilecek yaptırımlar ele alınacaktır.

Düzenlemenin Hukuki Temeli ve Kapsamı

6331 sayılı Kanunun 4. maddesi, işverenlerin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlama yükümlülüğünü düzenlemektedir.

Kanunun 4. maddesine göre işverenler;

• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak için gerekli her türlü tedbiri almak, gerekli araç ve gereçleri sağlamak, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirmek,

• Çalışanların sağlık gözetimlerini sağlamak, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin uyulup uyulmadığını denetlemek, uygunsuzluk varsa uygunsuzluğun giderilmesini sağlamak,

• Çalışana görev verirken çalışanın, sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu denetlemek,

• Yeterli bilgi ve talimatı verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almak,

• Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.

1 Ocak 2025 itibarıyla, işverenlerin işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı bulundurma yükümlülüğü, 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerini de kapsayacaktır.

İşverenler, bu yükümlülüklerini üç farklı yöntemle yerine getirebilir:

1. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işverenin kendisi tarafından yürütülmesi,

2. Yetkin personelin görevlendirilmesi,

3. Yetkilendirilmiş bir Ortak Sağlık ve Güvenlik Biriminden (OSGB) veya Çalışan Sağlığı Merkezi'nden (ÇASMER) hizmet alınması.

İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini Yerine Getirme Yöntemleri

i. İşverenin Kendisi Tarafından Yürütülmesi

6331 sayılı Kanun’un 6. maddesi uyarınca, 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, işveren veya işveren vekili gerekli eğitimi alarak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendisi yürütebilir.

Ancak bu yöntem, sadece belirli koşullar altında mümkündür. İşveren, çalışanların sağlık gözetimini ve periyodik sağlık kontrollerini bizzat gerçekleştiremez. İşe giriş sağlık muayeneleri ve periyodik muayeneler yalnızca işyeri hekimi tarafından yapılabilir.

ii. Yetkin Personel Görevlendirilmesi

İşyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikasına sahip bir çalışan bulunması durumunda, işveren bu kişiyi görevlendirerek yükümlülüğünü yerine getirebilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde:

• İş güvenliği uzmanı kişi başına ayda en az 10 dakika,

• İşyeri hekimi ise kişi başına ayda en az 5 dakika hizmet sunmalıdır.

Bu süreler, çalışan sayısına bağlı olarak hesaplanacak olup, işverenlerin bu hizmetlerin etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamaları gerekmektedir.

iii. Dışarıdan Hizmet Alımı

İşverenler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri (“OSGB”) veya Çalışan Sağlığı Merkezleri (“ÇASMER”) aracılığıyla iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlayabilir.

Bu yöntem, özellikle bünyesinde yetkin bir iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi bulunmayan işletmeler için avantajlı bir seçenektir. OSGB veya ÇASMER ile iş birliği yapan işyerleri, çalışanların sağlık kontrollerini, iş güvenliği eğitimlerini ve risk değerlendirme süreçlerini dışarıdan profesyonel bir şekilde sağlayabilecektir.

Ancak, burada belirtilmesi gereken bir diğer husus ise, Kanun’un 4. Maddesinin 2. Fıkrasında belirtildiği üzere, işyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağıdır.

Yükümlülüklere Uyulmaması Halinde Karşılaşılabilecek Yaptırımlar

6331 sayılı Kanun’un 26. maddesi uyarınca, iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine uymayan işverenlere idari para cezaları uygulanabilecektir.[2]

Bu kapsamda:

• İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmeyen elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerine 2025 yılı itibarıyla 88.663 TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilecektir.

• İlgili yükümlülüğün yerine getirilmemesi hâlinde, ceza her ay için tekrar tahakkuk edebilir.

• İş kazası veya meslek hastalığı meydana gelmesi durumunda, işverenin ihmali tespit edilirse cezai sorumluluk söz konusu olabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik Yapılmıştır.

13 Mart 2025 tarihli 32840 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”[3] ile az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine tehlike sınıflandırmasında değişikliğe gidilmiştir.

Buna göre, işverenlerin yanlış tehlike sınıfı tespitinde bulunulmaması ve hak kaybına uğranmaması maksadıyla mevcut değişikliğe göz atmasında fayda bulunmaktadır.

Sonuç

1 Ocak 2025 itibarıyla yürürlüğe giren düzenleme, 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğunu içermektedir.

İşverenlerin bu yükümlülükleri yerine getirebilmesi için kendi iç kaynaklarını kullanması, yetkin bir çalışanı görevlendirmesi veya dışarıdan hizmet alması mümkündür. Ancak, bu yükümlülüklere uyulmaması hâlinde idari para cezaları, cezai sorumluluklar ve hukuki yaptırımlar ile karşılaşma riski bulunmaktadır.

Av. Aydan Tarhan

İsmail Eren Karabulut

[1] Kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.

[2] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı internet sayfası üzerinden paylaşılan, idari para cezalarına ilişkin kapsamlı tabloya buradan ulaşabilirsiniz.

[3] Söz konusu değişikliğe buradan ulaşabilirsiniz.