Ticari Nitelikli Nakdi Kredilerde Kullanılacak Yeni Risk Ağırlığı, Güncel Konut Kredi Tutarları ve Bazı Şirketlerin Tabi Olduğu Kredi Sınırlandırması
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (“Kurul”) 10248 ve 10249 sayılı kararları 23.06.2022 tarihinde; 10250 sayılı kararı 24.06.2022 tarihinde kurumun web sitesinde yayımlanmıştır. İlgili kararlar ile, finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik tedbirler alınması öngörülmüştür.
Bu kapsamda, 10248 sayılı kararı ile yurt dışı yerleşiklerle türev işlemi gerçekleştirilmesi halinde uygulanacak risk ağırlıkları; 10249 sayılı kararı ile konut kredilerinde ve taşıt kredileri hariç konut teminatlı kredilerde uygulanacak kredi değer oranı ve azami kredi tutarları belirlenmiştir.
10250 sayılı kararı ile de yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi geçen şirketlerin banka kredisi kullanamayacağı, 15 milyon TL’nin altında olanların ise bu durumu belgelemesi ve BDDK tarafından belirlenen kurallara riayet etmesi gerektiği belirtilmiştir.
1. 10248 Sayılı Karar ile Belirlenen Ticari Nitelikli Nakdi Kredilerde Kullanılacak Risk Ağırlığı
Söz konusu karar ile, bankaların elinde bulundurduğu Türk Lirası ve Yabancı Para kaynaklarının; finansman ihtiyacı bulunan kesimlerin finansman ihtiyacının karşılanması için daha uygun şekilde kullandırılması ve kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak amaçlanmaktadır. LİNK
Bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki yurt içi yerleşik kişilerin, 23.06.2022 tarihi itibariyle, yurtdışı yerleşiklerle türev işlem gerçekleştirmesi halinde bu Karar ile belirlenen %500 kredi risk ağırlığı tutarı uygulanacaktır.
İlgili karar kapsamında, TL ve YP cinsinden kullandırılacak olan ticari nitelikli nakdi kredilerde; sermaye yeterliliği oranı hesaplamasında, kredi riskine esas tutar hesaplanırken kullanılan yaklaşımdan bağımsız olarak, kredi riski azaltım teknikleri, kredi derecelendirme notları ve gayrimenkul ipotekleri dikkate alınmadan yüzde beş yüz risk ağırlığı uygulanacaktır.
2. 10249 Sayılı Karar ile Belirlenen Konut Kredi Tutarları
Tüketicilere, konut edinmeleri amacıyla kullandırılacak kredilerde ve taşıt kredileri hariç konut teminatlı kredilerde, kredi tutarının teminat olarak alınan konutun değerine oranları yeniden belirlenmiştir. LİNK
1. el konut alımında kullandırılabilecek azami kredi tutarı;
Enerji sınıfı[1] A olan ve değeri 2 milyon TL altındaki konutlar için %90, değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlar için %70, değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlar için 3,5 milyon TL,
Enerji sınıfı B olan ve değeri 2 milyon TL altındaki evler için %85, değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlar için %65, değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlar için 3,25 milyon TL,
Enerji sınıfı A ve B dışında kalan diğer konutlardan değeri 2 milyon TL altındaki evler için %80, değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlar için %60, değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlar için 3 milyon TL,
olarak belirlenmiştir. Değeri 10 milyon liranın üstünde olan evler için ise kredi kullandırılmayacaktır.
2. el konut alımında ve konut teminatlı kredilerde kullandırılabilecek azami kredi tutarı;
Enerji sınıfı A olan ve değeri 500 bin TL altındaki konutlar için %90, değeri 500 bin TL ile 2 milyon TL arasında olan konutlar için %70, değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlar için %50, değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlar için 2,5 milyon TL,
Enerji sınıfı B olan ve değeri 500 bin TL altındaki konutlar için %90, değeri 500 bin TL ile 2 milyon TL arasında olan konutlar için %65, değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlar için %45, değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlar için 2,25 milyon TL,
Enerji sınıfı A ve B dışında kalan diğer konutlardan değeri 500 bin TL altındaki konutlar için %90, değeri 500 bin TL ile 2 milyon TL arasında olan konutlar için %60, değeri 2 milyon TL ile 5 milyon TL arasında olan konutlar için %40, değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olan konutlar için 2 milyon TL
olarak belirlenmiştir. Değeri 10 milyon liranın üstünde olan evler için ise kredi kullandırılmayacaktır.
3. 10250 sayılı Karar ile Düzenlenen Kredi Kullandırım Sınırlaması
Söz konusu karar ile, bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki bağımsız denetime tabi şirketlerin nakdi ticari kredi kullanımlarına sınır getirilmiştir. LİNK
Bu karar kapsamına dahil olmak için şirketlerin aşağıdaki 3 şartı bir arada bulundurması gerekmektedir. Şirketin;
Bağımsız denetime tabi bir şirket olması,
Yabancı para varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon TL’nin üzerinde olması,
YP nakdi varlıklarının TL karşılığının; şirketin aktif toplamından veya 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının %10’unu aşması
Durumunda bu şirketlere yeni bir nakdi ticari kredi kullandırılmayacaktır.
Bu karar kapsamına gerçek kişiler ile gerçek kişi şirket ortakları girmemektedir.
4. Kredi Kullandırım Sınırlamasının İstisnası
10250 sayılı Karar kapsamında YP cinsinden kredi kullanması mümkün olmayan Şirketlerin, krediye başvurduğu tarihten itibaren 3 aylık dönem içinde yabancı para net pozisyon açığının bulunduğunu bağımsız denetim kuruluşunca onaylanmış şekilde tespit ettirerek bankaya sunmaları halinde; yalnızca başvuru tarihini izleyen 3 aylık dönemdeki pozisyon açığı ile sınırlı olmak kaydıyla bu Şirketlerin de TL cinsinden nakdi ticari kredi kullanabilmeleri mümkündür.
Yabancı para pozisyon açığının bulunması için şirketin yabancı para borçlarının, yabancı para varlıklarından fazla olması gerekmektedir. Belirtmek gerekir ki, bu şirketlere yalnızca YP borçlarının YP varlıklarından fazla olduğu tutar kadar TL cinsinden nakdi ticari kredi kullandırılabilecektir.
5. 10250 Sayılı Karar Kapsamına Dahil Olmayan Şirketlerin Durumu
YP nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan Şirketler Karar kapsamındaki kredi sınırlamasına dahil olmayacaktır. Ancak, bu Şirketlerin kredi başvuru tarihi itibarıyla,
Mevcut YP nakdi varlıkları ile en güncel finansal tablolarına göre aktif toplamını ve son 1 yıllık net satış hasılatını bağımsız denetim kuruluşuna tespit ettirmeleri,
Kullanacakları kredinin vadesi boyunca YP nakdi varlıklarının TL karşılığının 15 milyon TL’yi aşmayacağını ya da aşsa bile aktif toplamından ya da son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde onunu geçmeyeceğini beyan ve taahhüt etmeleri,
Söz konusu beyan ve taahhüdün banka tarafından kontrolünün sağlanmasını teminen Şirketlerin her ayın ilk 10 iş günü içinde bir önceki ay sonu bilançosuna göre YP nakdi varlıklarının, aktif toplamının ve bir önceki ay sonu itibarıyla son 12 aylık net satış hasılatının güncel değerini bankaya iletmeleri gerekmektedir.
6. 10250 Sayılı Karar ile Belirlenen Kurallara Uyulmaması Yaptırımı
BDDK tarafından yayımlanan 26.06.2022 tarihli ve “Kredi Kullandırımlarına İlişkin 24.06.2022 tarihli ve 10250 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararı Hakkında Açıklama” ile yaptırımlara da değinilmiştir.
Bu kapsamda, 10250 sayılı Kararın etrafından dolanılması veya etkisiz hale getirilmesine yönelik yanıltıcı ve muvazaalı işlemler gerçekleştirmek suretiyle bankalarca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlayanlar hakkında gerekli yasal işlemlerin yapılabileceği de tabiidir.
Sonuç;
10248 ve 10249 sayılı Kararların yayımlanma tarihi olan 23.06.2022 itibariyle; konut kredi tutarları değiştirilmiş ve yurt dışı yerleşiklerle türev işlemi gerçekleştirecek olan finansal kuruluşlar dışındaki yurt içi yerleşiklere kullandırılacak ticari nitelikli nakdi kredilere uygulanacak risk ağırlığı %500 olarak belirlenmiştir.
10250 sayılı Karar ile döviz varlığı 15 milyon TL’yi geçen şirketlerin yukarıda detaylıca açıklanan şartları bulundurması halinde nakdi ticari kredi kullanamayacakları belirtilmiştir. Bu kapsamda olmayan şirketler ise bu durumu belgelemesi ve BDDK tarafından belirlenen kurallara taahhüt etmesi gerekmektedir.
Av. Duygu KILIÇ ÇAYLI
Tuğçe Koyuncu
[1] Enerji Kimlik Belgesi performans sınıfları, binaların enerji tüketim değerine göre değişiklik gösteren harf sınıflandırma sistemidir. Türkiye’de A2dan G’ye kadar enerji performans sınıflandırması yapılmaktadır.