Bilindiği üzere 30 Kasım 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 12 nci maddesiyle 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’na (“İİK”) “Borçluya satış yetkisi verilmesi” başlıklı 111/a maddesi eklenerek, borcu nedeniyle malına haciz konulan kişiye malını kendisinin satmasına imkan tanıyacak bir düzenleme yapılmıştır. Bu kapsamda 28/05/2022 tarihli ve 31849 Sayılı Resmî Gazete’de “İcra ve İflâs Kanunu Uyarınca Borçluya Satış Yetkisi Verilmesine Dair Yönetmelik” (“Yönetmelik”) yayımlanmıştır.
İlgili Yönetmelik, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İİK’nın 111/a maddesinde düzenlenen borçluya satış yetkisi verilmesine dair hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.
Kanun Kapsamında Borçluya Satış Yetkisi Verilmesi
İİK kapsamında borçlu kıymet takdiri raporunun kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde haczedilen malının rızaen satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebilmektedir. İcra müdürü, bu durumda kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra cebri satış işlemlerini durdurarak borçluya on beş günlük süre verir.
Yönetmelik ile Düzenlenen Hususlar
Yönetmelik ile rızaen satış yetki belgesinin şekli ve muhtevası; kıymet takdirinin tebliği, rızaen satış talebi ve sicile işlenmesi ile asgari bedelin belirlenmesi; rızaen satış yetkisi verilmesi, icra dairesine bildirim, bedelin ödenmesi ve dosyanın mahkemeye sunulması; mahkemenin kararı ile malın devir ve teslimi başlıkları düzenlenmiştir.
Rızaen Satış Yetki Belgesinin Şekli ve Muhtevası
Rızaen satış yetki belgesi ilgili Yönetmelik’in ekinde yer almaktadır. Örnek mahiyetindeki bu belgeye, esaslar bozulmamak şartıyla icra dairesince gerekli ilaveler yapılabilir. İlgili belgede bulunması gereken hususlar Yönetmelik’in 5. Maddesinde düzenlenmiştir.
Kıymet Takdirinin Tebliği, Rızaen Satış Talebi ve Sicile İşlenmesi ile Asgari Bedelin Belirlenmesi
Yönetmelik’in 6. Maddesi ile haczedilen malın kıymetinin takdirine ilişkin bilirkişi tarafından tanzim edilen raporun icra dairesince borçluya tebliğ edileceği düzenlenmiştir. Borçlu kıymet takdirinin tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde icra dairesine müracaat ederek malın satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebilir.
Sicile kayıtlı mallarda, borçlunun rızaen satış talebinde bulunması ile icra müdürü, bu talebin ilgili sicile işlenmesine yönelik gerekli işlemleri yapar.
Bu durumda, icra müdürü rızai satış asgari bedelini belirler. Bu bedel, haczedilen malın kesinleşen muhammen kıymetinin %90’ına karşılık gelen miktarı ile bu aşamaya kadar haczedilen mal için yapılan takip masrafları toplamından az olamaz. Ayrıca belirlenen bu bedel, o malla güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktardan az olamaz.
Rızaen Satış Yetkisi Verilmesi, İcra Dairesine Bildirim, Bedelin Ödenmesi ve Dosyanın Mahkemeye Sunulması
Kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra icra müdürü, cebri satış işlemlerini durdurarak haczedilen malın rızaen satışı için borçluya bir yetki belgesi düzenleyerek tebliğ eder. Bu yetki belgesi ile borçluya 15 günlük süre verilir.
Borçlunun, anlaştığı alıcının bilgileri, anlaştıkları bedel ve malın ayırt edici özellikleri verilen 15 günlük süre içinde icra dairesine bildirilmesi gerekir.
Alıcının, borçluyla anlaştıkları bedeli borçluya verilen 15 günlük süre içinde icra dairesinin banka hesabına ödemesi zorunludur. Bu bedel belirlenen asgari rızai satış bedelinden az olamaz.
İcra müdürü, süresi içinde ödeme yapılması halinde gerekli bilgi ve belgeleri temin ederek rızai satış şartlarının sağlandığını tespit ederse, satışın onayı ile malın devir ve teslim işlemlerinin yapılmasına karar verilmesi için dosyayı derhal mahkemeye gönderir.
Mahkemenin Kararı ile Malın Devir ve Teslimi
Mahkeme, en geç 10 gün içinde dosya üzerinden inceleme yaparak talebin kabulüne veya reddine kesin olarak karar verir.
Mahkemenin kabul kararı ile malın mülkiyeti alıcıya geçer. Bu durumda, icra dairesince malın devir ve teslim işlemleri yapılır.
Talebin reddine karar verilmesi durumunda, kararın icra dairesine gönderilmesinden itibaren 3 iş günü içerisinde satış bedeli alıcıya iade edilir. Eğer talep sicile işlenmiş idiyse işlenen şerhin terkini için gerekli işlemler yapılır.
Devir ve teslim işlemleri mal üzerindeki tüm hacizlerin kaldırılması suretiyle gerçekleştirilir. Bu masraflar alıcıya aittir. Rızaen satış konusu mal alıcıya teslim edilmedikçe veya teslime hazır hale gelmedikçe alıcının dosyaya yatırmış olduğu bedel alacaklılara ödenmez.
Sonuç
İİK m. 111/a ve ilgili Yönetmelik ile düzenlenen borçluya satış yetkisi verilmesi ile birlikte, borçlular haczedilen mallarını piyasa fiyatı ile satma ve dosya borcunu yüksek oranlarda kapatma imkanına erişmişlerdir.
Av. Belemir Gencal Doğanöz
Tuğçe Koyuncu