Müteşebbis heyet; Organize Sanayi Bölgesi (OSB)’nin en üst karar organıdır. Müteşebbis heyet, OSB’nin kuruluş amacını gerçekleştirmek için gerekli kararları ve tedbirleri almak, yer seçimi raporunda belirtilen hususları yerine getirmek, kanun, yönetmelik, kuruluş protokolü ve benzeri düzenlemelerle verilen görevleri yapmak, yönetim ve denetim kurulu çalışmalarını ve hesaplarını ibra etmek, OSB’ye ait para ve diğer kaynakları kuruluş amacına uygun kullanmakla yükümlü ve görevlidir. İşletme aşamasına geçildiğinde, müteşebbis heyetin yerini genel kurul alır.
Müteşebbis heyet, OSB’nin kuruluşuna katılan kurum ve kuruluşların karar organlarınca, organlarında görevli olanlardan veya mensupları arasından tespit edilecek on beş asıl ve on beş yedek üyeden oluşur. OSB’nin kuruluşuna katılan kurum ve kuruluşları müteşebbis heyette temsil edecek üye sayısı, katılma payı oranları dikkate alınarak kuruluş protokolünde belirlenir.
Müteşebbis heyette yer alan üyeler, vali hariç, dört yıl için seçilir. Müteşebbis heyet ilk toplantısında, valinin başkan olması durumunda, il özel idaresi, il özel idaresi bulunmayan illerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı ve belediye temsilcileri dışında kalanlardan bir başkanvekili, aksi takdirde bir başkan ve bir başkanvekili seçer.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu (OSBK) ve Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği (OSBUY) uyarınca; müteşebbis heyetin en az üç ayda bir defa başkan veya başkanın yokluğunda başkanvekili başkanlığında salt çoğunluk ile toplanması gerekir. Kararlar toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde başkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. Toplantı gündemini içeren çağrı, toplantı gününden 5 gün önce iadeli taahhütlü mektupla veya imza karşılığı veya tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen üyelere elektronik yolla yapılır.
OSBK’nın 7’nci maddesi uyarınca, müteşebbis heyetin yükümlü ve görevli olduğu hususlar şunlardır:
OSB’nin kuruluş amacını gerçekleştirmek için gerekli kararları ve tedbirleri almak,
Yer seçimi raporunda belirtilen hususları yerine getirmek,
Kanun, yönetmelik, kuruluş protokolü ve benzeri düzenlemelerle verilen görevleri yapmak,
Yönetim ve denetim kurulu çalışmalarını ve hesaplarını ibra etmek,
OSB’ye ait para ve diğer kaynakları kuruluş amacına uygun kullanmak.
Böylece, OSBK ile müteşebbis heyetin görevleri oldukça sınırlı sayıda belirlenmiştir. Bununla birlikte, OSBK’nın 7’nci maddesinde yukarıda sayılanlara yer verildikten hemen sonra, müteşebbis heyet üyeleri ile yönetim ve denetim kurulu üyelerinin görevlendirilme usul ve esasları, kuruluş protokolünün tanzim şekli ve ihtiva edeceği hususlar ile görev ve çalışmalarına ilişkin esasların Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir. Bu bağlamda, müteşebbis heyetin görev ve yetkileri OSBUY’un 23’üncü maddesi ile düzenlenmiştir. Bahsi geçen Yönetmelik maddesinin ikinci fıkrasına göre; müteşebbis heyete tanınan görev ve sorumluluklardan bazıları yönetim kuruluna devredilemeyecektir. Bu bağlamda, OSB müteşebbis heyetine ait olan devredilemez görev ve yetkiler şunlardır:
1) Katılımcılar ile OSB yönetim kurulu, denetim kurulu ve bölge müdürlüğü arasında doğabilecek uyuşmazlıklar hakkında, gerektiğinde Bakanlığın görüşünü de alarak karar vermek.
2) OSB’nin ihtiyacı olan elektrik, su, kanalizasyon, doğal gaz, arıtma tesisi, yol, haberleşme, spor tesisleri gibi altyapı ve genel hizmet tesislerinin, üretim tesislerinin, ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kurulması ve benzeri konularda karar almak, bu konuları da içeren OSB’nin yatırım programlarını, yeni yatırımları ve bütçesini onaylamak ve bu yatırımların gerçekleşmesi için gerekli ihale ve satın alma usul ve esaslarını belirlemek.
3) Bakanlıktan kamu yararı kararı talebinde bulunmak.
4) Onaylı OSB sınırlarına dâhil edilmek üzere Bakanlığa teklif edilecek, teknik altyapılara ilişkin tesis ve bağlantı hatları ile teknik donatı alanlarına karar verilmesi.
5) OSB kuruluş protokolünde Bakanlığın iznini alarak değişiklik yapılmasına, genel kurula geçildiğinde kuruluş protokolünün OSB ana sözleşmesi olarak değiştirilmesine ve ana sözleşmede değişiklik yapılmasına karar verilmesi.
6) Genel kurulun yapılması, OSB’nin yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçilmesi, ibra edilmesi, gerektiğinde bunların azledilmesi, bilançonun kabul veya reddedilmesi.
7) Yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenecek toplantı başına huzur hakkının veya aylık ücretin tespit edilmesi.
8) OSB’nin terkin edilmesine, genişlemesine veya bir diğer OSB ile birleşmesine karar verilmesi.
9) Arsa tahsis ve satış prensiplerinin, katılımcı veya kiracılardan tahsil edilecek alt yapı katılım payları, elektrik, su, atık su, doğalgaz ve benzeri satış ve hizmet bedelleri ile ilgili prensiplerin ve bu aidat ve satış bedellerinin tahsilatında gecikme halinde uygulanacak yaptırımlara ilişkin esasların belirlenmesi.
10) Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) temsilcilerinin belirlenmesi.
11) Yönetim aidatları ve hizmet karşılıklarının boş, inşaat halinde ve üretime geçme durumları dikkate alınarak parsel büyüklüğüne göre tespit edilmesi.
12) Yurtdışında OSB kurulması, kurulmuş olanlara ortak olunması ve bu OSB’lerin işletilmesi konusunda karar alınması.
13) Onaylı OSB sınırlarının daraltılmasına ilişkin karar verilmesi.
14) OSB’nin, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketlerine, Ar-Ge ve inovasyon merkez veya enstitüsü olarak faaliyette bulunmak amacıyla kurulan şirketlere, lojistik ve benzeri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hizmetlerinden yararlanabileceği diğer şirketlere iştirak etmesine karar verilmesi ve bu konuda prensiplerin belirlenmesi.
15) OSB’ye ait gayrimenkullerin ve menkullerin satış, kiralanma, trampa ve benzeri işlemleri ile ilgili prensiplerin belirlenmesi.
16) Bölgenin teknik altyapı durumunu da göz önünde bulundurarak kiralanacak bölüm büyüklüğü ve sayısının belirlenmesi.
17) OSB’nin kuruluş protokolünde belirlenen sektörler, mevcut sektör yapısı, kurulacak tesisin altyapı ve atık su arıtma tesislerine etkisi, debi ve arıtma kapasitesine uygunluğu, herhangi bir olumsuzluk anında tetikleyici etkisi ve planlama bütünlüğü gibi hususlar dikkate alınarak OSB’de kurulmasında sakınca görülen tesislere ilişkin prensipleri belirlemek.
18) Hizmet ve destek alanlarına ilişkin prensipleri belirlemek.
Yukarıda sayılan görev ve yetkilerin bizzat müteşebbis heyet tarafından kullanılması gerekir. Yönetim kurulu bu görev ve yetkileri üzerine alamayacağı gibi müteşebbis heyet de bunları başka bir organa devredemez.
Bu çerçevede, OSBK ve OSBUY ile müteşebbis heyete tanınmış olan görev ve yetki konularına dair kararların bizzat müteşebbis heyet tarafından alınması ve OSB yönetim kurulu tarafından bu konularda herhangi bir kararın alınmaması gerekmektedir. Yine müteşebbis heyetin devredilemez bu görev ve yetkilerini yönetim kuruluna devretmemesi, buna rağmen müteşebbis heyet tarafından bir karar alınmış ise yönetim kurulunun geçersiz yetki devrine dair işlem yapmaması ve karar almaması gerekir.
Sonuç
OSB müteşebbis heyetin görev ve sorumlulukları hem OSBK hem de OSBUY’da düzenlenmiştir. Her ne kadar müteşebbis heyetin görevleri OSBK’de sınırlı sayıda belirtilmişse de müteşebbis heyetin görevlerinin sayıldığı maddenin hemen akabinde OSBUY’a atıf yapılmış olup müteşebbis heyetin birtakım görevlerinin de OSBUY’da düzenlendiği belirtilmiştir. Müteşebbis heyetin görevleri OSBUY’da, OSBK’ye göre daha geniş ve detaylı bir biçimde belirtilmekle beraber aynı zamanda da müteşebbis heyetin devredilemez görev ve sorumlulukları da yine OSBUY’da sayılmıştır. Bu kapsamda, ilgili maddede belirtilen müteşebbis heyetin devredilemez görev ve sorumluluklarının mutlaka müteşebbis heyet tarafından yerine getirilmesi; aksi yöndeki devirlerin ve/veya kararların ise yönetim kurulu tarafından yerine getirilmemesi gerekmektedir.
Av. Duygu Kılıç Çaylı