Hakediş Ödemeleri
İhale uygulama yönetmeliklerinin eki mahiyetinde olan Genel Şartnamelerde, ihale ve sözleşme süreçlerinin yürütümüne ilişkin önemli düzenlemeler yer almaktadır.
Yükleniciler ile idarelerin kamu ihale sözleşmeleri kapsamında yapılan hakediş ödemelerine ilişkin herhangi bir hususta mutabık kalamaması (fiyat farkına ilişkin hususlar, yapılan ceza kesintileri vb.) durumunda nasıl bir yol izlenmesi gerektiği, Hizmet İşleri Genel Şartnamesi[1] ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi[2] kapsamında düzenlenmiştir.
Danıştay 13. Dairesi, 06.06.2023 tarihli kararları ile, yüklenicinin hakedişe itirazlarına ilişkin idareye bir dilekçe sunması gerekliliğine ve ayrıca hakediş raporlarının ihtirazi kayıt konularak imzalanması gerekliliğine ilişkin Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Hizmet İşleri Genel Şartnamesi hükümlerinin iptaline karar verilmiştir.
Danıştay Kararı ile İptal Edilen Hizmet İşleri Genel Şartnamesi ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi Düzenlemeleri Yükleniciye Hangi Zorunlulukları Getirmekteydi?
Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin “Hakediş Ödemeleri” başlıklı 42’nci maddesinin (a) bendinde, yüklenicinin geçici hakedişlere itirazının bulunması durumunda, itirazlarını ve gerekçelerini bir dilekçe ile açıklaması öngörülmekteydi. Bu dilekçenin bir örneğinin hakediş raporuna eklenmesi, bir örneğinin de idareye verilmesi gerekmekteydi. Bununla birlikte, hakediş raporunun itiraz şerhi ile imzalanması zorunluydu. Aksi durumda, yüklenici tarafından daha sonraki bir tarihte idarece yapılan hakediş tutarı ödemesine itirazda bulunulması mümkün olmuyordu.
İşbu düzenleme, Danıştay 13. Dairesi’nin 06.06.2023 tarih ve 2023/404 E., 2023/2898 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Benzer şekilde, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Geçici Hakediş Raporları” başlıklı 39’uncu maddesinin 4’üncü fıkrasının (e) bendinde de, yüklenicinin geçici hakedişlere itirazlarını gerekçelerini de belirterek bir dilekçede açıklaması gerektiği öngörülmekteydi. Bu dilekçenin bir örneğinin hakediş raporuna eklenmesi, bir örneğinin de idareye verilmesi gerekmekteydi. Hakediş raporunun da itiraz şerhi ile imzalanması gerekiyordu. Aksi durumda, yüklenicinin daha sonra hakediş ödemesine ilişkin itirazda bulunması mümkün olmuyordu.
İşbu düzenleme, Danıştay 13. Dairesi’nin 06.06.2023 tarih ve 2023/403 E., 2023/2899 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Sonuç
Danıştay 13. Dairesi kararları ile iptal edilmesi ile birlikte, Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin 42/a bendinin ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi 39/4-e bendi kapsamındaki yükümlülüklerinde önemli değişiklikler meydana geldiği yorumlanmaktadır.
Bu halde ihalelerde; yüklenicinin geçici kabule ilişkin bir itirazı olması halinde, yüklenici tarafından hakediş raporunun bir itiraz şerhi konularak imzalanması ve itiraz nedenlerini açıklar nitelikte bir dilekçenin idareye ibraz edilmesi zorunluluğu ortadan kalkmış durumdadır. Ancak iptal hükmünün henüz kesinleşmediği ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından temyiz incelemesine tabi tutulacağını hatırlatmak isteriz.
Av. Deniz KARADUMAN
Şeyma YILDIRIM
[1] Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin “Hakediş Ödemeleri” başlıklı 42’nci maddesinin (a) bendinde, “Yüklenicinin geçici hakedişleri, itirazı olduğu takdirde, karşı görüşlerinin neler olduğunu ve dayandığı gerçekleri, idareye vereceği ve bir örneğini de Hakediş Raporuna ekleyeceği dilekçesinde açıklaması ve hakediş raporunun “İdareye verilen ........tarihli dilekçemde yazılı ihtirazı kayıtla" cümlesini yazarak ya da bu anlama gelecek bir itiraz şerhi ile imzalaması gereklidir. Eğer yüklenicinin, hakediş raporunun imzalanmasından sonra tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkililer tarafından hakediş raporunda yapılabilecek düzeltmelere bir itirazı olursa hakedişin kendisine ödendiği tarihten başlamak üzere en çok on gün içinde bu itirazını dilekçe ile idareye bildirmek zorundadır. Yüklenici itirazlarını bu şekilde bildirmediği takdirde hakedişi olduğu gibi kabul etmiş sayılır.” düzenlemesi yer almaktaydı. [2] Yapım İşleri Genel Şartnamesinin "Geçici Hakediş Raporları" başlıklı 39 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (e) bendinde ise, “Yüklenicinin geçici hakedişlere itirazı olduğu takdirde, karşı görüşlerinin neler olduğunu ve dayandığı gerçekleri, idareye vereceği ve bir örneğini de hakediş raporuna ekleyeceği dilekçesinde açıklaması ve hakediş raporunun “idareye verilen ........tarihli dilekçemde yazılı ihtirazı kayıtla” cümlesini yazarak imzalaması gereklidir. Eğer yüklenicinin, hakediş raporunun imzalanmasından sonra tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkililer tarafından hakediş raporunda yapılabilecek düzeltmelere bir itirazı olursa hakedişin kendisine ödendiği tarihten başlamak üzere en çok on gün içinde bu itirazını dilekçe ile idareye bildirmek zorundadır. Yüklenici itirazlarını bu şekilde bildirmediği takdirde hakedişi olduğu gibi kabul etmiş sayılır.” hükmü yer almaktaydı.