26/10/2021 tarihinde Kooperatif Kanunu’na (“Kanun”) eklenen Geçici Madde 9 ile Kanun’da değişiklik yapılmış ve kooperatif ve üst kuruluşlarının, ana sözleşmelerini en geç üç yıl içerisinde Kanun’a uygun şekilde intibak ettirmek zorunda oldukları, aksi takdirde dağılmış sayılacakları düzenlenmiştir.
Bu kapsamda Ticaret Bakanlığı tarafından 31/05/2021 tarihinde 26 adet örnek anasözleşme[1] hazırlanmış ve muhtelif genelgeler çıkarılmıştır.
Ticaret Bakanlığı’nca 11/11/2022 tarihli ve 2022/3 sayılı Genelge (“Genelge”) yayımlanmıştır.
Genelge ile izin işlemlerine ilişkin muhtelif konularda ve tarihlerde yürürlüğe konulan 2011/1, 2011/2, 2011/7, 2013/2, 2013/5, 2013/6, 2016/2, 2016/6, 2017/2, 2018/2 ve 2018/5 sayılı Genelgeler yürürlükten kaldırılmıştır.
Genelge kooperatiflerin kuruluş, anasözleşmenin tümüyle değiştirilmesi ve madde tadili işlemleri için yapılacak başvuruları düzenlemektedir.
Kooperatiflerde Kuruluş İşlemleri Süreci Nasıl İşlemektedir?
Başvuruda bulunmak isteyen ilgililerin Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan “Kuruluş Bilgi Formu”nu (“Form”) doldurması ve işbu formun ekinde aşağıdaki belgelerin sunulması gerekmektedir:
Anasözleşme (6 adet), (Kooperatiflerin amacına uygun olarak unvanın doğru olması, merkez ve şubesini ilişkin esasların belirtilmesi, sermayesinin gerçeği yansıtması, bir ortağın tahhüt edebileceği asgari ve azami pay miktarlarının doğru olarak girilip girilmediği, en az 7 kurucu ortağın varlığı, kooperatifin ilk genel kurul toplantısına kadar asaleten görev yapmak üzere en az 3 yönetim kurulu ve en az 1 denetim kurulu üyesinin belirlenmesi, örnek anasözleşmelerin birbirileriyle çelişmemesi)
İlk yönetim ve denetim kurulu üyelerine ait adli sicil belgeleri, (üyeler gerçek kişi ve/veya tüzel kişi ise temsilcisinin başvuru tarihi itibarıyla son 6 ay içerisinde adli sicil kaydının alınmış olması,adli sicil kaydının suç kaydı içermesi halinde suçun “Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (…) (1) zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarına” ilişkin olmaması)
İlk yönetim ve denetim kuruluna ait taahhütnameler, (yönetim ve denetim kurulu üyelerinin ikinci derece dahil kan veya kayın hısmı olmadıklarına dair yazılı taahhülerinin alınması, asıl üyeler tarafından ayrıca imzalanılması,)
Banka dekontu,(kooperatif namına açılmış bir hesabın var olması, ana sermayenin en az 1/4’ünün ödendiğini gösteren banka dekontunun sunulması, ortaklar ayrıca dekont sunacaklar ise her dekontta ilgili ortağın ad-soyad bilgisinin bulunması)
İlk denetim kurulu üyelerinin en az lise mezunu olduğunu gösterir öğrenim belgesi,
Ortaklık şartlarının taşındığını gösterir belge yahut taahhütnameler,(Başvuru tarihi itibariyle son altı ay içerisinde düzenlenmesi, anasözleşmede belirtilen şekil şartlarına (noter onaylı olması, belirli kurumlardan temin edilmesi gibi) uygun olarak hazırlanması)
Tüzel kişi ortak varsa bunların amaçları bakımından kooperatifle ilgilendiklerini kanıtlayıcı belgeler (üye olacak ilgili tüzel kişiliğin faaliyetinin kooperatifin amacıyla ilgili olduğuna dair belgeler, üye özel hukuk tüzel kişisi ise yetkili organ kararının noterlikçe onaylı örneği, üye kamu hukuk tüzel kişisi ise ilgili izinler) ile bu tüzel kişilikleri kooperatiflerde temsil edecek gerçek kişilerin belirlendiği belgeler.
Yukarıda bahsedilen kuruluş işlemleri kooperatiflerin kurulmasına dair genel hususlara ilişkin olup, genelgede kooperatif türlerine göre bazı özel düzenlemelere de yer verildiği görülmektedir[2].
Kuruluş işlemlerinde eksiklik bulunması halinde Kuruluş Tebliği’nin 6’ncı maddesi kapsamında anasözleşmenin ilk yönetim kurulu başlıklı maddesinde adı geçenlerin çoğunluğunun ilgili Ticaret Sicili Müdürlüğü’nde (“TSM”) yetkilendirilmiş personel huzurunda imzalayacakları düzeltme beyanının Ticaret İl Müdürlüğü’ne sunulması gerekmektedir.
Kooperatiflerde Anasözleşme Değişikliği ve Madde Tadili Süreci Nasıl İşlemektedir?
Değişiklik izin işlemleri, madde tadili ve anasözleşme değişikliği olarak ikiye ayrılmaktadır. Madde tadili mevcut anasözleşmenin bazı maddelerinde yapılacak değişikliği ifade ederken; anasözleşme değişikliği kooperatif anasözleşmesinin bütünüyle değiştirilmesini ifade etmektedir.
Anasözleşme değişikliği, kooperatif türünü değiştirmek yahut kooperatif anasözleşmesini aynı tür için Bakanlıkça yayımlanan güncel anasözleşmeye uygun hale getirmek amacıyla yapılmaktadır.
Kurulması uygun görülen kooperatiflerin anasözleşmelerinin
Unvan, (Kuruluş işlemlerinde belirtilen unvanla ilgili hükümler hakkında)
Merkez ve Şubeler, (Kooperatifin merkezinin bulunacağı ilçenin sınırları[3] değiştirmek isteniyorsa, il ve adresin açık olarak yazılması),
Sermaye ve Paylar
başlıklı maddelerinde değişiklik yapılabilir. Değişiklik talepleri Ticaret İl Müdürlüğü’ne yapılacaktır.
Sermayeye ilişkin değişiklik taleplerine ilişkin Genelge’de bazı sınırlamalar öngörülmüştür. Bu kapsamda bir ortaklık payının değeri (100 TL) kooperatifin amaç ve faaliyet konularına göre Bakanlıkça artırılmadığı sürece değiştirilememektedir. Ayrıca her ortağın en az 1 adet pay alma zorunluluğu kaldırılamamakta ve bir orağın alabileceği azami pay sayısı 5.000 adedi geçememektedir.
Kooperatiflerde pay taahhüt edilmesi sebebiyle (nakdi yolla) sermaye artırımı yapılmak istenmesi halinde ise, önceden taahhüt edilmiş olan sermayenin tümünün ödenmiş olması zorunludur. Bununla birlikte şayet iç kaynaklardan sermaye arttırımı yapılacak ise, herhangi bir talepte bulunulmadan Bakanlığa bildirim yapılması yeterlidir.
Madde tadili başvurusunda bulunmak için tadil talebini içeren dilekçe ekinde,
Kooperatif yönetim kurulu kararının noter onaylı örneği,
İmza sirküleri,
Mevcut anasözleşmesinin bir örneği,
Madde tadil tablosu ve diğer belgelerin sunulması gerekmektedir.
Kooperatif anasözleşmesi herhangi bir amaçla bütünüyle değiştirilmek isteniyorsa herhangi bir başvuru işlemi yapılmadan doğrudan Genel Müdürlüğe iletilmesi gerekmektedir.[4]
Sonuç
Ticaret Bakanlığı tarafından 11/11/2022 tarihli ve 2022/3 sayılı Genelge ile önceki genelgeler yürürlükten kaldırılmış, kooperatiflerin kuruluşları, anasözleşmenin tümüyle değiştirilmesi ve madde tadili işlemleri için yapılacak başvuruları yeniden ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
11/11/2022 tarihinden sonra kooperatiflerin kuruluşları, anasözleşmenin tümüyle değiştirilmesi ve madde tadili işlemleri için yapılacak başvurularda, 2022/3 sayılı Genelge’ye uygun talep ve başvuruların yapılması gerekmektedir.
Av. Deniz Karaduman
Alp Satıbeşe
[1] İl Müdürlüklerince Kuruluşu Yapılan Kooperatif Anasözleşmelerine buradan, Bakanlıkça Kuruluşu Yapılan Kooperatif Anasözleşmelerine ise buradan ulaşabilirsiniz. [2] Genelgenin 5 ve 6.sayfasında genel hususların haricinde Taşıma Sektöründe Faaliyet Gösteren Kooperatifler, Gayrimenkul İşletme Kooperatifleri, Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri, Üretim ve Pazarlama Kooperatiflerine ilişkin ayrıksı ve özel hususlara yer verilmiştir. Genelgeye buradan ulaşabilirsiniz. [3] Örneğin Ankara’da Çankaya’da bulunan bir kooperatif merkezini Çankaya’da başka bir yere taşımak isterse madde tadiline gerek olmayacak, bu değişikliği TSM’ye bildirmesi yeterli kabul edilecektir. Ancak kooperatif merkezini Altındağ ilçesine taşıyacak olursa madde tadili işleminin tadil başvurusunda açıkça yer alması gerekmektedir. [4] Ancak anasözleşmenin Bakanlıkça hazırlanan ve 31.05.2022 tarihli Bakanlık Makamı Onayı ile yürürlüğe konan yeni örnek anasözleşmelere intibak etmek amacıyla bütünüyle değiştirilmesine yönelik talepler, Bakanlıkça düzenlenen “İntibak İşlemleri” konulu Genelge hükümlerine göre(2022/4 Sayılı Genelge) ilgili Valiliklerce (İl Müdürlüğü) sonuçlandırılmaktadır.