25 Ekim 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7039 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. maddesiyle “dava şartı olarak arabuluculuk” ilk defa hukukumuza girmektedir ve maddede yer alan uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabulucuya başvurulması bir zorunluluk olarak öngörülmüştür. Anılan Kanunun 38’inci maddesi gereği, dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk düzenlemesi, 1/1/2018 tarihinde yürürlüğe girerek; bu tarihten itibaren uygulamaya konulacaktır.
25 Ekim 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7039 sayılı yeni İş Mahkemeleri Kanunu’nda; bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi ve işveren alacağı, tazminatı ve işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması ve olumlu sonuç alınamaması, dava şartı olmuştur. Bu kapsamda işçi tarafından talep edilebilecek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, ayrımcılık tazminatı, sendikal tazminat, ücret, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile işveren tarafından talep edilebilecek ihbar tazminatı, cezai şart, avansın iadesi ve eğitim gideri gibi alacak ve tazminat kalemleri için dava açmadan önce Kanunun 3. maddesi kapsamında arabulucuya başvurulması zorunlu olacaktır.
Madde gerekçesinde, İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Kanuna” ifadesiyle alacak veya tazminat talebinin 4857 sayılı İş Kanunundan veya diğer kanunlardan kaynaklanabileceğinin vurgulandığı ifade edilmektedir. Maddenin üçüncü fıkrası saklı kalmak kaydıyla, işçi ve işveren arasındaki haksız fiil veya sebepsiz zenginleşmeden doğan davalarda da arabulucuya başvurulması bir dava şartı olarak öngörülmüştür. Üçüncü fıkraya göre; “İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.” (7039 sayılı Kanun m. 3/3) Bu kapsamda, uyuşmazlığın zorunlu arabuluculuğa dahil olup olmadığı belirlenirken işçi-işveren ilişkisinden kaynaklanıp kaynaklanmadığı ve üçüncü fıkrada düzenlenen istisna kapsamına girip girmediği değerlendirilmelidir.
İşçi ve işverenler, Kanunun 3. maddesinde sayılan hallerde dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorundadırlar. Davacı, arabuluculuğa başvurulmuş olmasına rağmen anlaşmaya varılamadığını gösterir son tutanağı veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. (m. 3/2) Davacının bu zorunluluğa uymaması halinde mahkemece, davacıya son tutanağın, bir haftalık kesin süre içerisinde mahkemeye sunulması gerektiği tebliğ edilir. Bu süre içerisinde son tutanak mahkemeye sunulmaz ise iş davası “dava şartı” yokluğu nedeniyle usulden reddedilecektir. (m. 3/2)
